امروزه تکنولوژی جی پی اس (GPS) در تمام تلفنهای هوشمند وجود دارد که از آن برای موقعیت یابی استفاده میکنند. ولی آیا میدانید این تکنولوژی از چه سامانه هایی تشکیل شده است ؟
در ادامه در نظر داریم شما را با انواع سامانه های ماهواره ای _ ناوبری جهان که به ما در موقعیت یابی کمک میکنند اشنا شویم :
سامانه ماهوارهای ناوبری جهانی (GNSS یا Global Navigation Satellite System) سیستمهایی هستند که به گیرندههای کوچک اجازه میدهند تا موقعیت خود را (طول، عرض و ارتفاع جغرافیایی) با خطای چند متری مشخص کنند. این قابلیت از طریق انتقال امواج رادیویی بین دستگاه و ماهواره صورت میگیرد. ایستگاههای ثابت زمینی میتوانند برای محاسبه بسیار دقیق زمان برای آزمایشهای علمی استفاده شوند.
در حال حاضر، سامانه موقعیتیاب جهانی (GPS) تمام فعال متعلق به آمریکاست که NAVSTAR نام دارد و در حال تقویت است. سامانهٔ گلوناس (GLONASS)متعلق به روسیه در حال تقویت است تا به اهداف نظامی و تجاری خود دست یابد. کشور چین اعلام کرده تا سال ۲۰۱۵ سیستم موقعیت یاب محلی Beidou را با سیستم ناوبری جهانی خود یعنی COMPASS ترکیب میکند. سیستم ناوبری اتحادیه اروپا با نام گالیلئو (Galileo) در مرحله توسعهاست و اکنون فعال است.
حال ما میخواهیم درباره انواع این سامانه های صحبت کنیم :
مهمترین سامانه های ماهواره ای - ناوبری جهان :
- GPS
Global Positioning System: سیستم ناوبری آمریکا که از سال ۲۰۰۷ تنها سیستم تمام فعال است که در تمام دنیا قابل استفادهاست. این سیستم بر پایه بیش از ۳۲ ماهواره استوار است که در مدارهای میانی زمین در حرکتند (این عدد شامل ماهوارههای قدیم و جایگزین شده هم هست). این سیستم از سال ۱۹۷۸ فعال شده و از سال ۱۹۹۴ در تمام جهان در دسترس است. این سیستم در حال حاضر کاربردیترین سیستم ناوبری جهان است.
- GLONASS
GLObal'naya NAvigatsionnaya Sputnikovaya Sistema: محصول شوروی سابق و روسیه امروزی که پیشتر در حالت تمام فعال بود اما با فروپاشی شوروی این سیستم با مشکلات فراونی روبرو شد. روسیه وعده داده این سیستم تا سال ۲۰۱۰ مجدداً به حالت تمام فعال برگردد. اکنون این سامانه تمام فعال است و تا سال 2019 برای 15 سال فعال خواهد ماند.
- Compass:
چین اعلام کرده که سیستم ناوبری محلی خود با نام Beidou یا دب اکبر را به یک سیستم سراسری تبدیل خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری رسمی چین این برنامه Compass نام گرفته و از ۳۰ مدارگرد (که در مدارات میانی در حرکتند) و ۵ ماهواره ثابت تشکیل شدهاست. همچنین چین مایل به مشارکت کشورهای دیگر برای توسعه سیستم است که با توجه به مشارکت چین در سیستم ناوبری اروپا (Galileo) ابهاماتی در این زمینه وجود دارد.
- Galileo:
در سال ۲۰۰۲ اتحادیه اروپا و آژانس فضایی اروپا در مورد جانشین GPS یعنی Galileo positioning system به توافق رسیدند. با بودجه اختصاصی ۲٫۴ میلیارد پوندی طبق برنامه این سیستم در سال ۲۰۱۲ آغاز به کار کرد. اولین ماهواره آزمایشی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۵ پرتاب شد. پیشبینی میشود این سیستم با GPS ارتقا یافته موجود هماهنگی داشته و گیرندهها بتوانند از هر دوی این فناوریها استفاده کنند.
- Beidou:
سیستم ناوبری محلی چین که بزودی به سیستم جهانی Compass ارتقا میابد.
- DORIS:
Doppler Orbitography and Radio-positioning Integrated by Satellite - سیستم داپلر مداری و تعیین موقعیت رادیویی ماهوارهای که در حقیقت یک سیستم تصحیح مسیر مشابه سیستمهای ناوبری میباشد و متعلق به کشور فرانسهاست.
- IRNSS:
Indian Regional Navigational Satellite System - سیستم ناوبری ماهوارهای محلی هند که یک سیستم ناوبری محلی مستقل است و زیرنظر سازمان تحقیقات فضایی هند وابسته به دولت هندوستان فعالیت میکند. دولت هند این پروژه را در ماه می۲۰۰۶ به اجرا درآمد و در سال ۲۰۱۲ پیادهسازی آن به اتمام رسید. این سیستم از ۷ ماهواره مستقر در مدار ثابت تشکیل شده که دقتی نزدیک ۲۰ متر دارد و تا شعاع ۲۰۰۰ کیلومتری اطراف هند را هم پوشش میدهد.
- QZSS:
Quasi-Zenith Satellite System - متشکل از ۳ ماهوارهاست که یک سیستم همسانسازی زمانی و توسعهای بر GPS آمریکاست و کشور ژاپن را پوشش میدهد. طبق برنامه اولین ماهواره این سیستم در سال ۲۰۰۹ پرتاب شد و فعال است.